Bị Thủy Đậu Là Gì và Dấu Hiệu Thủy Đậu

Dấu Hiệu Thủy Đậu Và Những Điều Cần Kiêng Khi Mắc Bệnh

Bác sĩ Hiền chia sẻ chi tiết dấu hiệu thủy đậu và giải đáp thủy đậu kiêng gì, giúp bạn chăm sóc và điều trị an toàn, tránh biến chứng.

Dấu Hiệu Thủy Đậu Và Những Điều Cần Kiêng Khi Mắc Bệnh

Về Bệnh Thủy Đậu

Chào cô bác anh chị, Tiến sĩ Bác sĩ Hiền xin chia sẻ: Trong hơn 20 năm làm việc tại chuyên khoa Da liễu, tôi đã gặp rất nhiều ca bệnh thủy đậu – dân gian còn gọi là trái rạ hay một số người viết nhầm thành thuy dâu, thuyr ddaauj. Đây là bệnh truyền nhiễm thường gặp, nhất là ở trẻ em, nhưng người lớn cũng có thể mắc và thường diễn tiến nặng hơn.

Nhiều bệnh nhân khi bị thủy đậu thường bối rối, không biết đâu là chính xác, hoặc bị thủy đậu kiêng gì để nhanh hồi phục. Có người chủ quan nghĩ đây là bệnh nhẹ, có thể tự khỏi, nhưng thực tế nếu chăm sóc sai cách, bệnh có thể để lại sẹo, viêm nhiễm da, thậm chí biến chứng nặng.

Vậy làm sao để nhận biết sớm dấu hiệu thủy đậu, cách điều trị an toàn và những điều cần kiêng kỵ? Hôm nay, tôi sẽ chia sẻ cụ thể để cô bác anh chị nắm rõ.

Dấu Hiệu Thủy Đậu Ở Trẻ Em Và Người Lớn

1. Thời kỳ ủ bệnh

• Sau khi tiếp xúc với virus Varicella Zoster, cơ thể sẽ ủ bệnh khoảng 10–21 ngày.
• Giai đoạn này chưa có dấu hiệu thủy đậu rõ rệt, nhưng một số người có thể thấy mệt mỏi, đau nhức nhẹ, chán ăn.

2. Giai đoạn khởi phát

• Người bệnh bắt đầu sốt nhẹ, đau đầu, uể oải.
• Trên da xuất hiện vài nốt hồng ban nhỏ, thường ở mặt, ngực, lưng trước tiên.

3. Giai đoạn toàn phát

• Các nốt hồng ban nhanh chóng chuyển thành mụn thủy đậu – dạng bóng nước trong, có viền đỏ xung quanh.
• Hình ảnh bệnh thủy đậu ở người lớn thường thấy mụn nước mọc dày đặc, nhiều khi lan khắp cơ thể.
• Trẻ em thường bị nhẹ hơn, còn người lớn dễ gặp thủy đậu nặng với sốt cao, ngứa dữ dội, thậm chí loét mụn.
• Mụn có thể mọc cả trong miệng, mắt, bộ phận sinh dục, gây đau rát.

4. Giai đoạn hồi phục

• Sau 7–10 ngày, mụn khô lại, đóng vảy.
• Nếu chăm sóc đúng, mụn sẽ lành, không để lại sẹo. Ngược lại, gãi nhiều, kiêng cữ sai cách có thể để lại sẹo lõm, thâm.

Đối tượng nào có nguy cơ nhiễm bệnh thuỷ đậu

Thời kỳ lây truyền bệnh thủy đậu của vi rút varicella-zoster là 1-2 ngày trước khi phát ban và cho đến khi tất cả các mụn nước vỡ đóng vảy. Vậy đối tượng nào có nguy cơ nhiễm bệnh thủy đậu? Bệnh thủy đậu xảy ra phổ biến ở trẻ dưới 10 tuổi, nhưng điều này không có nghĩa người lớn không mắc bệnh. Tất cả mọi lứa tuổi đều có thể mắc bệnh thuỷ đậu và trẻ em từ 6 tháng tuổi đến 7 tuổi là đối tượng dễ nhiễm vi rút nhất. Riêng ở người lớn (trên 20 tuổi) thì tỷ lệ mắc bệnh thủy đậu ít hơn, khoảng 10% do đã có miễn dịch.

Người đã mắc bệnh thủy đậu thì thường có miễn dịch miễn dịch bền vững suốt đời, tuy nhiên cũng có khoảng 1% tái nhiễm. Một số người có thể bị thủy đậu nhiều hơn một lần trong đời, nhưng trường hợp này rất hiếm. Với những người đã tiêm vắc xin thủy đậu mà vẫn mắc bệnh thì các triệu chứng bệnh thường nhẹ hơn, ít mụn nước và nhẹ hoặc không sốt.

Biến chứng nguy hiểm bệnh thuỷ đậu có thể gặp?

Từ thời xa xưa, bệnh thủy đậu từng được xem là bệnh đậu mùa nhẹ, điều này chứng minh cho việc bệnh được xếp vào nhóm bệnh nhẹ. Tuy nhiên, bệnh vẫn có thể trở nên nghiêm trọng ở người bệnh không được chăm sóc y tế, không tuân theo hướng dẫn của bác sĩ điều trị.

Một số biến chứng bệnh thủy đậu có thể gây nguy hiểm có thể kể đến như: (3)

• Nhiễm khuẩn da, mô mềm, xương, khớp và nhiễm trùng máu là biến chứng thường gặp nhất. Chính các vết mụn nước vỡ ra, lại ngứa khó chịu nên nhiều người dùng tay bẩn “xâm phạm” vết thương hoặc vệ sinh không đúng cách dẫn đến chảy máu bên trong, nhiễm trùng. Đây là biến chứng thường gặp ở trẻ nhỏ không “kìm chế” được mụn nước đang ngứa ngáy khó chịu.
• Viêm não là biến chứng có thể xảy ra ở trẻ em và người lớn nhưng người lớn gặp nhiều hơn, có thể tử vong nếu không điều trị kịp thời. Biến chứng thường xuất hiện sau 1 tuần người bệnh nổi mụn nước. Khi gặp biến chứng này, người bệnh có thể kèm theo các triệu chứng sốt cao, hôn mê, co giật, rối loạn tri giác, rung giật nhãn cầu. Biến chứng này có thể gây tử vong nếu không chữa trị kịp thời.
• Viêm phổi thủy đậu với biểu hiện ho nhiều, ho ra máu, khó thở, tức ngực là biến chứng thủy đậu thường xảy ra ở người trưởng thành, vào ngày thứ 3 – 5 sau khi bệnh khởi phát.
• Viêm thận, viêm cầu thận cấp cũng là biến chứng do thủy đậu gây ra, ban mọc muộn vào ngày thứ 3, thứ 4 của bệnh. Dấu hiệu dễ quan sát nhất là người bệnh đi tiểu ra máu, suy thận.
• Viêm khớp tràn dịch cũng gặp ở các thể nặng, các khớp có viêm và tràn dịch, ít khi thành mủ. Chưa kể, ở một số trường hợp, bệnh thuỷ đậu có thể kết hợp với một bệnh truyền nhiễm khác cùng xuất hiện như bạch hầu, ho gà, sởi. Khi mắc cùng lúc nhiều dạng bệnh này thì tình trạng người bệnh thường nặng lấn át lâm sàng bệnh thuỷ đậu.

Nếu một người đã bị thủy đậu vẫn có nguy cơ bị một biến chứng khác, đó là bệnh zona. Vi rút gây bệnh thủy đậu varicella-zoster vẫn còn tồn tại trong các tế bào thần kinh sau khi vết mụn nước nhiễm trùng trên da đã lành. Nhiều năm sau, nếu cơ thể lớn tuổi hoặc hệ miễn dịch suy yếu thì vi rút đó có thể tái hoạt động và tái phát thành bệnh zona – một đám mụn nước gây đau đớn trong thời gian ngắn. Cơn đau do giời leo có thể kéo dài sau khi mụn nước này biến mất. Triệu chứng đau này được gọi là chứng đau dây thần kinh dạng postherpetic và có thể nghiêm trọng.

Ngoài ra, người bệnh thủy đậu có thể gặp một số biến chứng như viêm tai giữa và tai ngoài, viêm niêm mạc miệng, viêm cơ tim, viêm hạch lympho, viêm dây thần kinh, hội chứng Croup giả, viêm thanh quản do các nốt mụn thủy đậu mọc ở khu vực này gây lở loét, nhiễm trùng gây sưng tấy. Hay biến chứng mất nước, hội chứng sốc nhiễm độc, hội chứng Reye ở trẻ em và thanh thiếu niên dùng thuốc aspirin trong điều trị bệnh thủy đậu.

Những đối tượng dễ bị biến chứng khi mắc thủy đậu gồm: Trẻ sơ sinh có mẹ chưa từng bị bệnh thủy đậu hoặc chưa chủng ngừa; thai phụ chưa mắc bệnh, người suy yếu miễn dịch như HIV, hóa trị, dùng thuốc ức chế miễn dịch, hen suyễn,…

Bệnh thuỷ đậu có lây không?

Bệnh thủy đậu do vi rút varicella-zoster lây truyền, chủ yếu khi thời tiết ấm nồm như mùa xuân, là thời điểm thuận lợi cho bệnh lây lan cấp tính. Vi rút có thể lây lan khi tiếp xúc trực tiếp với vùng phát ban. Hoặc vi rút lây lan khi người bị bệnh thủy đậu ho hoặc hắt hơi và người lành hít phải các giọt không khí chứa vi rút. Riêng thai phụ bị thủy đậu 5 ngày trước sinh hoặc 2 ngày sau sinh có thể lây nhiễm thủy đậu từ mẹ sang con, thai nhi sinh ra có thể bị khuyết tật hoặc tử vong.

Nhiều bằng chứng y khoa ghi nhận, trẻ sơ sinh nhẹ cân và bất thường về tay chân thường gặp hơn khi thai phụ mắc thủy đậu. Khi người mẹ bị nhiễm thủy đậu trong tuần trước khi sinh hoặc trong vài ngày sau khi sinh, thai nhi không chỉ có nguy cơ cao bị nhiễm trùng nghiêm trọng mà còn đe dọa tính mạng như thai chết lưu. Do đó, với phụ nữ đang mang thai cần kiểm tra sức khỏe xem có mắc bệnh thủy đậu chưa, để bác sĩ theo dõi thai kỳ và có hướng xử lý kịp thời. (4)

Nếu bạn đang mang thai và không có miễn dịch với bệnh thủy đậu, hãy nói chuyện với bác sĩ về những rủi ro đối với bạn và thai nhi của bạn.

Thủy Đậu Kiêng Gì Để Mau Khỏi?

Một trong những thắc mắc phổ biến nhất mà bệnh nhân hỏi tôi tại phòng khám là: “Bác sĩ ơi, bị thủy đậu kiêng gì?”. Thực tế, việc kiêng cữ đúng sẽ giúp giảm ngứa, tránh bội nhiễm và rút ngắn thời gian lành bệnh.

1. Kiêng gãi, nặn mụn thủy đậu

• Khi ngứa, nhiều người vô thức gãi. Tuy nhiên, điều này dễ làm mụn vỡ, lây lan sang vùng da khác.
• Gãi mạnh còn tạo điều kiện cho vi khuẩn xâm nhập, gây viêm loét, nhiễm trùng da.

2. Kiêng thực phẩm dễ gây viêm nhiễm

• Hải sản, thịt gà, đồ nếp: dễ gây ngứa, khiến vết thương lâu lành.
• Đồ cay nóng, rượu bia: làm cơ thể nóng trong, tăng nguy cơ viêm nhiễm.

3. Kiêng tiếp xúc gần với người khác

• Thủy đậu lây lan rất nhanh qua đường hô hấp và dịch mụn.
• Người bệnh nên ở phòng riêng, tránh dùng chung đồ dùng để không lây cho gia đình.

4. Kiêng tắm gội sai cách

• Không phải bị thủy đậu thì kiêng tắm hoàn toàn. Thực tế, cần tắm bằng nước ấm, lau nhẹ nhàng để tránh nhiễm khuẩn.
• Tuyệt đối tránh chà xát mạnh hoặc dùng xà phòng có tính kiềm cao.

Cách Chữa Thủy Đậu Ở Người Lớn Nhanh Nhất

Khi bệnh nhân tìm đến da liễu gần đây hoặc tại Da liễu Trung ương, tôi thường hướng dẫn:

1. Thuốc hạ sốt, giảm ngứa theo chỉ định.
2. Thuốc kháng virus (Acyclovir) giúp rút ngắn thời gian bệnh.
3. Chăm sóc tại nhà:
   • Uống nhiều nước, bổ sung vitamin C.
   • Vệ sinh da bằng dung dịch sát khuẩn dịu nhẹ.
   • Ăn thực phẩm mát, dễ tiêu.

Điều quan trọng là phải đến bác sĩ sớm nếu:

• Thủy đậu nặng kèm sốt cao.
• Có biến chứng như viêm phổi, viêm màng não.
• Mụn mọc dày ở vùng mắt, miệng, cơ quan sinh dục.

Hình Ảnh Và Biến Chứng Của Thủy Đậu

• Hình ảnh bệnh thủy đậu ở người lớn thường rõ rệt, các mụn mọc dày, bóng nước căng, gây ngứa rát nhiều.
• Nếu chăm sóc sai, có thể để lại sẹo lõm, thâm trên mặt, ảnh hưởng thẩm mỹ.
• Một số ca tôi từng gặp còn bị viêm phổi, viêm não do virus thủy đậu. Đây là biến chứng nguy hiểm, cần nhập viện ngay.

Các biện pháp phòng tránh bệnh thuỷ đậu

Cách phòng bệnh thủy đậu hiệu quả nhất là tiêm vắc xin. Kể từ năm 1970, khi nhà khoa học Nhật Bản đã tìm ra được vắc xin thủy đậu thì bệnh đã được đẩy lùi rõ rệt. Các chuyên gia ước tính 98% trường hợp tránh được thủy đậu là nhờ vắc xin phòng bệnh quá hiệu quả.  Hiện nay vắc xin ngừa thủy đậu được “tích hợp” chung với vắc xin ngừa sởi, quai bị

• Mũi 1: Tiêm khi trẻ trên 1 tuổi.
• Mũi 2: Trẻ từ 1 – 13 tuổi: Tiêm cách mũi 1 tối thiểu 3 tháng.
• Trẻ 13 tuổi trở lên: Tiêm cách mũi 1 ít nhất 1 tháng.

Khi tiếp xúc với người đang mắc bệnh thủy đậu mà bản thân chưa tiêm ngừa vaccine thủy đậu, cần tiêm chủng trong 3 ngày sau đó.

Kết Luận – Lời Khuyên Của Bác Sĩ Hiền

Cô bác anh chị thân mến, thủy đậu hay trái rạ là bệnh truyền nhiễm thường gặp, có thể tự khỏi nhưng cũng tiềm ẩn nhiều biến chứng nếu không chăm sóc đúng cách. Điều quan trọng là:

• Nhận biết sớm dấu hiệu thủy đậu.
• Biết rõ thủy đậu kiêng gì và tuân thủ.
• Đến thăm khám tại cơ sở uy tín như Da liễu Trung ương hoặc phòng khám da liễu gần đây để được hướng dẫn đúng.

Nếu không may bị thủy đậu, cô bác hãy giữ vệ sinh, kiêng gãi, kiêng thực phẩm gây viêm, bổ sung dinh dưỡng lành mạnh và uống thuốc theo chỉ định. Đặc biệt, đừng tin vào những mẹo truyền miệng chưa kiểm chứng, tránh để lại sẹo xấu hoặc biến chứng nguy hiểm.

Chúc cô bác luôn khỏe mạnh, an tâm vượt qua khi chẳng may mắc thủy đậu.

Xem thêm: dấu hiệu thủy đậu, thủy đậu kiêng gì, da liễu trung ương, da liễu gần đây, thuy dâu, thuyr ddaauj, thủy đậu, bị thủy đậu, thủy đậu nhẹ, bị thủy đậu kiêng gì, hình ảnh bệnh thủy đậu ở người lớn, cách chữa thủy đậu ở người lớn nhanh nhất, mụn thủy đậu, trái rạ